SEN WE ŚNIE

Pozwól dopieścić twe brwi
Ustom! rozstać się bez łzy,
Wyznać słowo, które drży:
Nie myliłaś się, ja wiem,
Moja przeszłość była snem;
Jeśli nadzieja znikła
Jak cień czy bańka z mydła,
Jak sens czy myśl rojona,
Czyż nie jest też stracona?
Wszystko, co widzisz tu
Jest, ale snem wewnątrz snu.

Stoję pośród huku fal
Drących każdy brzegu cal
i ściskam garści piasku -
Bezlik ziaren w potrzasku.
Jak mało! jak je płucze
Przez palce fala biczem,
Kiedy płaczę, krzyczę...
Boże! czy schwycić ich
Nie mogę z całych sił?
Czyż uchronić mogę
Choć jedno ziarnko? Boże!
Czy wszystko, co widać tu
Jest tylko snem wewnątrz snu?

Edgar Alan Poe
przełożył Paweł Okołowski

Edgar Allan Poe (urodził się 19 stycznia 1809 w Bostonie, w stanie Massachusetts, zmarł  7 października 1849 w Baltimore, w stanie Maryland) – amerykański poeta, nowelista, krytyk literacki i redaktor. Przedstawiciel romantyzmu w literaturze amerykańskiej. W jego twórczości dominowały wątki fantastyki i horroru. Zapoczątkował gatunek noweli kryminalnej (Zabójstwo przy Rue Morgue, Złoty żuk). Stworzył także pierwszą w literaturze postać detektywa – C. Auguste'a Dupina.

Jego prozę charakteryzował silny psychologizm postaci (prekursorski względem późniejszej psychoanalizy) oraz surrealistyczne, skrajnie brutalne opisy makabry, przywołujące na myśl stany epileptyczne czy upojenie alkoholowe. W twórczości Edgara Allana Poe odnaleźć można postawy choroby wieku – neurozy, świadomości dualizmu świata czy też bólu istnienia, które pod koniec XIX wieku stały się sztandarowymi pojęciami nowych nurtów sztuki: dekadentyzmu, ekspresjonizmu oraz symbolizmu.

Poe inspirował Baudelaire'a, Huysmansa, Dostojewskiego, Meyrinka, de Quinceya, Bierce'a, Lovecrafta, jak i całą rzeszę poetów surrealistycznych. Stephane Mallarme określił jego poemat Ulallume jako odbiegające od schematów swojej epoki arcydzieło poezji. Za jego przykładem szło wielu twórców, również polskich, np. Stefan Grabiński. Tadeusz Miciński wielokrotnie wspomina w swoich utworach inspirację fantastyczną wyobraźnią poety.

Zarówno poezję, jak i prozę Edgara Allana Poego tłumaczyło na polski wielu wybitnych literatów, jak np. Stanisław Wyrzykowski, Antoni Lange, Bolesław Leśmian, Tadeusz Miciński czy Zenon Przesmycki.

Twórczością Poego inspirowali się również filmowcy, tworząc mniej lub bardziej wierne ekranizacje jego opowiadań. Do najbardziej znanych dzieł filmowych należy nakręcony w latach 60. XX wieku cykl w reżyserii Rogera Cormana.

Mianem Edgarów nazywa się nagrody przyznawane przez organizację Mystery Writers of America.